BỆNH BẢN
Trước bệnh mà sau nghịch, trị bản[1].
Trước nghịch mà sau bệnh, trị bản[2]. Trước hàn mà sau sinh bệnh, trị hàn[3].
Trước bệnh mà sau sinh hàn, trị bản[4].
Trước nhiệt mà sau sinh bệnh trị bản[5].
Trước bị tiêu chảy mà sau sinh ra các bệnh khác, trị bản[6].
Ắt phải điều hòa (Tỳ vị) rồi sau mới trị các bệnh khác[7].
Trước bệnh mà sau bị mãn ở trung (Tỳ vị), trị tiêu[8].
Trước bệnh mà sau tiêu chảy, trị bản[9]. Trước bị mãn ở trung rồi sau đó mới bị Tâm phiền, trị bản[10].
Có khi do khách khí, có khi do đồng khí[11].
Đại tiểu tiện bất lợi, trị tiêu[12].
Đại tiểu tiện lợi, trị bản[13].
Bệnh phát ra (tà khí) hữu dư, đó là bản đến tiêu, trước hết trị bản, sau đến trị tiêu[14].
Bệnh phát ra chính khí bất túc, đó là tiêu đến bản, trước hết trị tiêu, sau đến trị bản[15].
Nên quan sát 1 cách tường tận vấn đề gián và thậm rồi dùng ý để điều hòa, nếu gặp gián thì cùng trị 1 lúc, nếu gặp thậm thì chỉ nên trị riêng[16].
Ví dụ, trước hết đại tiểu tiện bất lợi, rồi sau đó mới sinh ra các chứng bệnh khác, nên trị bản[17].
Trước nghịch mà sau bệnh, trị bản[2]. Trước hàn mà sau sinh bệnh, trị hàn[3].
Trước bệnh mà sau sinh hàn, trị bản[4].
Trước nhiệt mà sau sinh bệnh trị bản[5].
Trước bị tiêu chảy mà sau sinh ra các bệnh khác, trị bản[6].
Ắt phải điều hòa (Tỳ vị) rồi sau mới trị các bệnh khác[7].
Trước bệnh mà sau bị mãn ở trung (Tỳ vị), trị tiêu[8].
Trước bệnh mà sau tiêu chảy, trị bản[9]. Trước bị mãn ở trung rồi sau đó mới bị Tâm phiền, trị bản[10].
Có khi do khách khí, có khi do đồng khí[11].
Đại tiểu tiện bất lợi, trị tiêu[12].
Đại tiểu tiện lợi, trị bản[13].
Bệnh phát ra (tà khí) hữu dư, đó là bản đến tiêu, trước hết trị bản, sau đến trị tiêu[14].
Bệnh phát ra chính khí bất túc, đó là tiêu đến bản, trước hết trị tiêu, sau đến trị bản[15].
Nên quan sát 1 cách tường tận vấn đề gián và thậm rồi dùng ý để điều hòa, nếu gặp gián thì cùng trị 1 lúc, nếu gặp thậm thì chỉ nên trị riêng[16].
Ví dụ, trước hết đại tiểu tiện bất lợi, rồi sau đó mới sinh ra các chứng bệnh khác, nên trị bản[17].
病本篇第二十五
先病而後逆者，治其本。先逆而後病者，治其本。先寒而後生病者，治其本。先病而後生寒者，治其本。先熱而後生病者，治其本。先泄而後生他病者，治其本。必且調之，乃治其他病。先病而後中滿者，治其標。先病而後泄者，治其本。先中滿而後煩心者，治其本。有客氣，有同氣，大小便不利，治其標。大小便利，治其本。病發而有餘，本而標之，先治其本，後治其標。病發而不足，標而本之，先治其標，後治其本。謹詳察間甚，以意調之。間者并行，甚為獨行。先大小便不利，而後生他病者，治其本也。
