BÁT THỐNG THANG

BÁT THỐNG THẬP TAM THANG

(13 thang trị 8 chứng đau nhức)

A  - ĐẦU THỐNG

Bệnh nhức đầu có nhiều chứng dưới đây là thang trị 

Chung các chứng nhức đầu (có gia giảm).

I  . THANH THƯỢNG THANG

01	Thượng truật	3 chỉ (sao cầm)
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Bạch chỉ	2 chỉ
04	Phòng phong	2 chỉ
05	Đương quy	2 chỉ
06	Độc hoạt	2 chỉ
07	Cương hoạt	2 chỉ
08	man kinh tử	2 chỉ
09	Cức hoa	2 chỉ
10	Mạch môn	2 chỉ (bổ tim)
11	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
12	Tế tản	1 chỉ rưỡi
13	Huỳnh cầm	1 chỉ (sao rượu)
14	Sanh cương	3 lát

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

II  . BÁN BẠCH THIÊNG THANG

Chữa ! Đàm huyết đầu thống . Tâm thần điên đảo . Choáng váng xây xẩm , buồn mửa . Do mỡ máu cao [ tăng cholesterol]

01	Trạch tả	2 chỉ (sao muối)
02	Phục linh	2 chỉ
03	Thiên ma	2 chỉ
04	Phòng đảng sâm	3 chỉ
05	Chích huỳnh kỳ	2 chỉ
06	Thương truật	2 chỉ
07	Thần khúc	2 chỉ (sao)
08	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
09	Chế bán hạ	2 chỉ
10	Trần bì	1 chỉ rưỡi
11	Mạch nha	2 chỉ (sao)
12	Huỳnh bá	8 phần (sao rượu)
13	Bào càn cương	7 phân
14	Sanh cuơng	3 lát

Gồm chung 14 vị, sắc 3 chén còn lại 1 chén mà uống.

Nếu nhức đầu bên phía tay trái là do huyết hư hỏa vọng.

Hãy dùng:

III . TỨ VẬT BỒI HUYẾT HẠ HỎA THANG

Nhức đầu phía bên trái nhiều ?

Huyết hư , hoả vọng , nhức đầu , nóng bứt rứt , mất ngủ , tiểu vàng ...

01	Sanh địa	2 chỉ
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Đương quy	2 chỉ
04	Mạn kinh tử	2 chỉ (đâm nhỏ)
05	Phòng phong	2 chỉ
06	Kinh giới	2 chỉ
07	Tri mẫu	1 chỉ rưỡi (sao rượu)
08	Huỳnh bá	1 chỉ rưỡi (sao rượu)
09	Huỳnh câm	7 phần (sao rượu)
10	Sơn chi tử	7 phân (sao)

Gồm có 10 vị , sắc 2 chén còn 7 phân mà uống.

Nếu nhức đầu bên phía tay phải là do khí hư, đàm động.

 Hãy dùng:

IV . ÍCH KHÍ TÁN KHÁI THANG

Nhức đầu phía bên phải nhiều ?

Do khí hư , đàm động , phong nhiệt thịnh [ cholesterol máu cao]

01	Phòng đảng sâm	3 chỉ
02	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
03	Chích huỳnh kỳ	3 chỉ
04	Chế bán hạ	2 chỉ
05	Xuyên khung	2 chỉ
07	Kiểu bổn	2 chỉ
08	Thăng ma	1 chỉ rưỡi
09	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
10	Tế tân	1 chỉ rưỡi
11	Huỳnh bá	7 phân (sao rượu)
12	Đại táo	2 trái
13	Sanh cương	3 lát.

Gồm chung 13 vị, sắc 3 chén còn lại 8 phần mà uống 1 lần.

Nhức đầu mà nhức hai bên xương chân mày, là do cẩm phong nhiệt

Đạm uất hai ống hơi . Não phong ...

 Hãy Dùng:

VI  . TUYỀN KỲ GIẢI NHIỆT TÁN KHÁT THANG

01	Phòng phong	2 chỉ
02	Xuyên cương hoạt	2 chỉ
03	Chế hàn bạ	2 chỉ
04	Chích cam thay	1 chỉ rưỡi
05	Huỳnh cầm	1 chỉ (sao rượu).

Gồm có 5 vị, sắc 2 chén rưỡi nước còn lại 7 phân, uống 1 lần.

 

B - TÂM THỐNG

(Đau chấn thủy).

Bệnh này đau ngay cuống bao tử . Uất hơi sinh nóng

Hễ lấy tay rờ trúng chỗ đau càng đau hơn .

Đó là chứng thật, còn chứng hư, thì lúc đau hể để tay

mạnh vào chỗ đau là bớt đau ngay.

Hay dùng :

VI  . TÂM THỐNG ĐIỀU TRUNG THANG

(gia giảm)

1	Thảo đậu khấu	2 chỉ (đâm)
02	Thương truật	3 chỉ (sao)
03	Bình lang	2 chỉ
04	Kiết cánh	2 chỉ
05	Chế hương phụ	2 chỉ
06	Ô dược	2 chỉ
07	Chế bán hạ	2 chỉ
08	Chỉ xác	2 chỉ (sao) 1
09	Thần khúc	2 chỉ
10	Sơn chi tử  chỉ	I chi rưới
11	Trần bi	1 chỉ rưỡi (gói riêng)
12	Mộc hương	1 chỉ rưỡi

Gồm chung 12 vị, sắc 3 chén còn lại 8 phân mà uống

 (Vị Mộc hương không sắc, để mài vào nước thuốc đã sắc).

* DẶN RIÊNG:

(về gia giảm)  Lúc đau mà nóng nhiều,

Thì thêm

- Trước như                                                         1 chỉ

- Huỳnh liên                                                             1 chỉ (sao gừng)

b) Lúc đau mà lạnh tay chân thì thêm:

Bào càn cương                                              2 chỉ

Quế : 1 chỉ rưỡi

NHỚ   : Bỏ bớt 3 vị

(SƠN CHI TỬ . TRÚC NHƯ . HUỲNH LIÊN)

c) Lúc đau đè tay vào càng đau nhiều, thì thêm.

Đương quy                                                               2 chỉ

- Ngũ linh chi                                                             2 chỉ

Đào nhơn                                                                    2 chỉ (đâm)

d) Nếu đờm nhiều, uất hơi, thì thêm:

Qua lâu nhân                                                            2 chỉ (bỏ vỏ, bỏ đầu, đâm)

Nam tính                                                                      2 chỉ

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

C - PHÚC THỐNG

(Đau bụng)

Đau bụng có nhiều chứng, nhưng cứ dùng thang thuốc dưới đây rồi gia giảm tùy chứng bệnh

 VII  . MÔ KỶ ĐIỀU TRUNG THANG

01 - Thương truật	3 chỉ (sao cám)
02 - Hậu phát	2 chỉ (sao gừng)
03 - Phục linh	2 chỉ
04 - Thần khúc	2 chỉ
05 - Chế hương phụ	1 chỉ rưỡi (sao)
06 - Trần bì	2 chỉ
0 7- Xuyên khung	1 chỉ rưỡi
08 - Hoạt thạch	1 chỉ rưỡi
09 - Bạch chỉ	1 chỉ rưỡi
10 - Sơn chi tử	1 chỉ rưỡi
12 - Mộc hương	1 chỉ
13 - Cương thán	1 chỉ
Gồm 13 vị, sắc 3 chén còn lại 1 chén mà uống.

 * DẶN RIÊNG

- (về gia giảm)

a) Nếu đau trằn (trệ khí) thì thêm:

Sa nhơn                     2 chỉ (sao)

Tô cánh                     2 chỉ

b) Nếu đau bụng mà lạnh người, thì thêm

- Nhục quế               1 chỉ rưỡi

Bào càn cương         1 chỉ

(NHỚ ! bớt bỏ 3 vị  : Sơn chi tử, Hoạt thạch và Bạch chỉ).

c) Đau bụng mà ứ huyết, thì thêm

- Đào nhơn                    2 chỉ

- Quy vĩ                          2 chỉ

 Xích thược            2 chỉ

d) Nếu đau bụng do trúng thực, thuộc về đồ ăn thịt mở thì thêm:

Sơn tra                        2 chỉ

e) Nếu đau bụng do trúng thực, thuốc về thực ăn bột, bánh thì thêm:

Mạch nha bình                2 chỉ (sào)

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

D  . HIỆP THỐNG

(đau thắt ngang hông)

Đau hông thuộc về gan , hoặc bị cảm nóng xâm nhập vào gan.

Hãy dùng :

VII  . SÀI HỒ BỔ CAN THANG

(gia giảm)

01	Bắc san hô	2 chỉ
02	Chế bán hạ	2 chỉ
03	Huỳnh cẩm	1 chỉ (sao rượu)
04	Bạch thược	2 chỉ (sao rượu)
05	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
06	Thanh bì	2 chỉ
07	Xuyên khung	2 chỉ
08	Phục linh	2 chỉ
09	Mẫu đơn bì	1 chỉ rưỡi
10	Đại táo	2 trái
11	Sanh cương	3 lát

Gồm 11 vị, sắc 2 chén rưởi còn 7 phân mà uống 1 lần.

 PHẦN GIA GIẢM

a/ Đang đau mà khô miệng và xót ruột thì hên:
- Thanh đại	1 chỉ rưỡi
- Long đởm thảo	1 chỉ
b/ Đau hông bên hữu (thuộc đàm) thì thêm:
- Chế nam tinh	2 chỉ
- Bạch giới tử	2 chỉ (sao, đâm)
- Phục linh	2 chỉ
c/ Đau hông bên tả (thuộc huyết) thì thêm:
- Thục địa	2 chỉ
- Xuyên khung	2 chỉ
- Đương qui	2 chỉ
- Bạch thược	2 chỉ
- Đào nhơn	2 chỉ (đâm)
- Hồng hoa	2 chỉ

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

E .  YÊU THỐNG

(đau lưng)

Đau lưng cũng có nhiều chứng , tuy nhiên đều do thận hư , suy.

Hãy dùng:

IX  . TRÁNG THẬN ÍCH KHẢM THANG

(gia giảm)

01	Thục địa	3 chỉ
02	Hoài sơn	3 chỉ
03	Chế hương phụ	2 chỉ
04	Táo nhục	2 chỉ
05	Tục đoạn	2 chỉ
06	Ô dược	2 chỉ
07	Đổ trọng	2 chỉ
08	Phá cố chỉ	2 chỉ (sao rượu
09	Sa nhơn	2 chỉ (đâm)
10	Trạch tả	2 chỉ
11	Mộc qua	2 chỉ
12	Đơn bì	1 chỉ

Gồm có 12 vị, sắc 2 chén rưỡi còn 7 phân mà uống 1 lần.

 DẶN RIÊNG VỀ GIA GIẢM

a/ Nếu lòng bàn tay, bàn chân nóng, trên mặt khô và khát nước, thì thêm:

- Trí mẫu                                       1 chỉ rưỡi (sao rượu)

- Huỳnh bá                                     1 chỉ (sao rượu)

b/ Nếu tay chân lạnh, không khát nước, thì thêm:

- Bào càn cương                            1 chỉ rưỡi

- Quế     2 chỉ       

G . TÝ THỐNG

(Đau cánh tay)

Đau cánh tay do nhiều chứng , như kinh lạc , huyết hư

Cảm hàn , cảm phong thấp , hoặc bị đánh té mà đau nhức.

Hãy dùng:

X   . HOẠT KINH THANG:

01	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
02	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
03	Cương hoạt	2 chỉ
04	Phòng phong	2 chỉ
05	Chế nam tinh	2 chỉ
06	Chế bán hạ	2 chỉ
07	Tần giao	2 chỉ
08	Quế chi	2 chỉ
09	Độc hoạt	2 chỉ

Gồm có 9 vị , sắc 2 chén rưỡi  còn 7 phân mà uống.

* DẶN THÊM

a/ Đau cánh tay tả, thuộc huyết hư thì thêm:

- Xuyên khung                                                         2 chỉ

- Đương qui                                                             2 chỉ

b/ Đau cánh tay hữu, thuộc khí hư, thì thêm:

- Bạch giới tử                                                           2 chỉ (sao dấm)

- Trước lịch      2 (chế nước gừng)

                                                                   

Nếu vì vận động mà trặc gân, đau cánh tay.

Hãy dùng

 XI  . TÙNG PHONG CƯƠNG HOẠT THANG

01	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
02	Phục linh	2 chỉ
03	Chế hương phụ	2 chỉ
04	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
05	Đương quy	2 chỉ
06	Cương hoạt	1 chỉ rưỡi
07	Quế chi	2 chỉ
08	Xuyên khung	2 chỉ
09	Phòng phong	2 chỉ
10	Tần giao	2 chỉ
11	Chế bán hạ	2 chỉ
12	Độc hoạt	2 chỉ
13	Mộc dược	1 chỉ rưởi
14	Nhủ hương		1 chỉ rưỡi
15	Trần bì		1 chỉ rưởi

Gồm có 15 vị, sắc 3 chén còn 1 chén, chế thêm vào thuốc 1 ly rượu nhỏ (rượu trắng) uống lúc đói bụng.

 

H . TÍCH BỐI THỐNG

(Đau lưng trên, từ nửa lưng trở lên chả vay)

Đau lưng trên là do uất đàm. Hãy dùng.

XII  . THAM HIỆP THANG

01	Phục linh	2 chỉ
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Kiết cánh	2 chỉ
04	Từ tô	2 chỉ
05	Chế hương phụ	2 chỉ
06	Chế bán hạ	2 chỉ
07	Ô dước	2 chỉ
08	Bạch chỉ	2 chỉ
09	Cương hoạt	2 chỉ rưỡi
10	Thương truật	3 chỉ (sao)
11	Trần bì	1 chỉ rưỡi (sao)
12	Chỉ xác	2 chỉ (sao cám)
13	Cương tàm (con tằm)	2 chỉ
14	Ma hoàng	1 chỉ
15	Bào càn cương	2 chỉ
16	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
17	Đại táo	2 trái
18	Sanh cương	3 lát

Gồm chung 18 vị, sắc 3 chén nước còn lại 1 chén mà uống.

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

1 . CỐT THỐNG

 (đau nhức các đầu xương)

Chứng cốt thống có 2 chứng, đau nhức các đầu xương về lúc ban ngày và lúc ban đêm. 

Ban ngày là khí trệ, ban đêm là huyết hư.

Hãy dùng

 XIII  . TÙNG PHONG CƯƠNG HOẠT THANG

01	Cương hoạt	1 chỉ rưởi
02	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
03	Bạch thược	2 chỉ (sao rượu)
04	Đương qui	2 chỉ
05	Phục linh	2 chỉ
06	Chế hương phụ	2 chỉ
07	Chế bán hạ	2 chỉ
08	Trần bì	2 chỉ rưởi
09	Huỳnh cầm	2 chỉ (sao rượu)
10	Mộc hương	1 chỉ rưởi

Gồm chung 10 vị, sắc 2 chén  rưởi còn lại 7  phân mà uống.

DẶN RIÊNG

a/ Nếu nhức từ nửa thân trên, thì thêm;

Phòng phong                                           2 chi

Bạch chỉ 2 chỉ

b/ Nếu nhức từ nửa thân dưới, thì thêm:

Ngưu tất                                                   2 chỉ

Phòng kỷ                                                  1 chỉ  rưởi

Huỳnh cầm                                            1 chỉ (sao rượu)

c/ Nếu nhức mỏi từ đầu xương, thì thêm:

Oai linh tiện                                             2 chỉ

*

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tác giả Lương y Huỳnh Minh Trung

NXB Thanh niên 10/1999