ĐỘNG MẠCH VÀNH XƠ CỨNG

ĐỘNG MẠCH VÀNH XƠ CỨNG

Xơ cứng động mạch vành 

Có thể là một cách gọi không chính xác của xơ vữa động mạch vành, là tình trạng các mảng bám (chất béo, cholesterol, canxi...) Tích tụ bên trong thành động mạch vành, khiến chúng bị hẹp và xơ cứng lại. Điều này hạn chế lượng máu giàu oxy cung cấp cho cơ tim, dẫn đến bệnh mạch vành, thiếu máu cơ tim và có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim.
Nguyên nhân Cholesterol cao 

Mức cholesterol LDL ("xấu") cao có thể góp phần hình thành mảng xơ vữa.
Huyết áp cao

Gây tổn thương thành mạch máu, tạo điều kiện cho mảng bám hình thành.
Hút thuốc lá

Làm tổn thương thành động mạch và thúc đẩy quá trình xơ vữa.
Tiểu đường 

Là yếu tố nguy cơ làm tăng đáng kể nguy cơ bị xơ vữa động mạch.
Ít vận động, lối sống không lành mạnh 

Góp phần làm tăng cholesterol, huyết áp và các yếu tố nguy cơ khác.
Di truyền

Yếu tố gia đình có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh

 

TÂM KHÍ ĐỀU HƯ
(thường gặp ở thời kỳ đầu): 

Ngực hoặc vùng thượng vị đầy tức, hơi thở ngắn, hồi hộp, mệt mỏi, vận động mệt tăng thêm, miệng khô, bứt rứt, chất lưỡi đỏ, rêu mỏng, ít tân dịch, mạch Huyền Tế hoặc Tế Sác.
Điều trị

Ích khí . Dưỡng âm . Bổ Tâm . Hoạt huyết. 

Dùng bài Sinh Mạch Tán hợp với 

Chích Cam Thảo Thang gia giảm: 

Nhân sâm 8g, Mạch môn, Sinh địa, Đan sâm, Đương qui đều 12-16g, Ngũ vị tử, Quế chi, Sơn tra 6-8g đều 6-8g, Chích cam thảo 4-6g, 

sắc uống ngày 1 thang.
Gia giảm

- Hơi thở ngắn, mệt nhiều thêm Hoàng kỳ 16-30g  

- Mất ngủ nhiều thêm Toan táo nhân (sao) 16-20g, Viễn chí 4g, Hoàng liên 4-8g  

- Ngực đau nhiều thêm Toàn qua lâu 12g, Uất kim 8-12g, Thanh bì 8g, sâm Tam thất (bột mịn, hòa uống) 2-4g.

HUYẾT Ứ ĐÀM TRỞ
Nặng ngực, đau tức như dao đâm, khó thở, chất lưỡi tím thâm, mạch Huyền hoặc Kết Đại, hoặc rêu lưỡi dày nhớt, mạch Hoạt.
Điều trị

Lý kh í. Hoạt huyết . Hóa đàm

Dùng bài ‘Huyết Phủ Trục Ứ Thang hợp với

Qua Lâu Phỉ Bạch Bán Hạ Thang’: 

Đương qui, Phục linh, Đan sâm đều 12-16g, Xích thược 12g, Hồng hoa 10-12g, Uất kim, Toàn Qua lâu, Phỉ bạch đều 8-12g, Xuyên khung, Tần bì, Chỉ xác, chế Bán hạ, Thanh bì đều 8-10g, Quế chi 6- 8g. 

Sắc uống.
TÂM THẬN DƯƠNG HƯ
(thường vào thời kỳ cuối và thể nặng): 

Đau thắt ngực, khó thở, tim hồi hộp, ra mồ hôi (tự hãn) chân tay lạnh, sợ lạnh, thân lưỡi nhạt bệu, mạch Trầm Tế hoặc Kết Đại. Nặng có thể hôn mê.
Điều trị

Bổ tâm, ôn thận, ích khí, trợ dương. 

Dùng bài Sâm Phụ Thang hợp Sinh Mạch Tán gia giảm: 

Nhân sâm 6-10g, Chếâ phụ tử 8-12g (sắc trước), Mạch môn 12 - 16g, Ngũ vị 6g, Quế chi 6-10g, Sinh long cốt 12-20g, Sinh mẫu lệ 12 - 20g, 

sắc uống.

Xơ cứng động mạch vành thời kỳ đầu có thể không có triệu chứng rõ rệt, biện pháp chủ yếu điều trị theo y học cổ truyền là tùy thể bệnh mà bổ tâm khí, dưỡng tâm âm hoặc hoạt huyết, hóa đàm. Nhưng trường hợp bệnh phát triển cơn đau thắt ngực nặng, cần điều trị theo chứng đau thắt ngực và cần kết hợp chặt chẽ với phương pháp điều trị bằng y học hiện đại.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Cách chữa xơ vữa mạch máu hiệu quả nhất là có chế độ ăn uống lành mạnh gồm nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá giàu omega-3, và ít chất béo bão hòa. Bằng cách áp dụng phương pháp này, bệnh nhân sẽ có thể giảm mỡ máu, hạ cholesterol, và ngăn ngừa sự phát triển của xơ vữa mạch máu. Ngoài ra, người bệnh nên hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm nhiều đường, và thực phẩm có hàm lượng muối cao

Thường xuyên tập thể dục

Tập thể dục đều đặn là một trong những cách điều trị xơ vữa mạch vành tốt nhất. Các hoạt động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc đạp xe không chỉ giúp tăng cường sức khỏe tim mạch mà còn giúp duy trì cân nặng hợp lý, kiểm soát huyết áp, và giảm mức cholesterol xấu. Bạn nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập vừa sức như đi bộ nhanh hoặc các bài tập aerobics.
Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc xơ vữa mạch vành, cũng như các bệnh lý tim mạch khác như tăng huyết áp, đái tháo đường. Việc duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng 18.5 – 24.9 được coi là cân nặng hợp lý. Nếu thừa cân hoặc béo phì, bạn nên bắt đầu giảm cân từ từ bằng cách kết hợp chế độ dinh dưỡng lành mạnh và tập luyện thể dục thường xuyên. Điều này sẽ giúp giảm gánh nặng lên hệ tim mạch, giảm huyết áp và cholesterol xấu, đồng thời tăng cường sức khỏe tổng thể.

Không hút thuốc lá

Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây xơ vữa mạch vành và các bệnh tim mạch khác. Các chất độc hại trong thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu, tăng cholesterol xấu, giảm cholesterol tốt, tăng huyết áp và làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Do đó, việc bỏ thuốc lá hoàn toàn là cách điều trị xơ vữa mạch vành hiệu quả nhất và góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra, người bệnh cũng cần tránh xa khói thuốc lá thụ động vì đây cũng là một tác nhân gây hại cho sức khỏe.

Hạn chế uống rượu bia

Mặc dù một lượng rượu nhỏ có thể có lợi cho sức khỏe tim mạch, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp, mỡ trong máu, và các vấn đề tim mạch. Vì vậy, bạn nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn việc uống rượu. Theo đó, nam giới không nên uống quá 2 đơn vị cồn/ngày và nữ giới không quá 1 đơn vị cồn/ngày. Một đơn vị cồn tương đương với khoảng 1 lon bia (330ml), 1 ly rượu vang (100ml), hoặc 1 chén rượu mạnh (30ml).

Kiểm soát huyết áp

Huyết áp cao làm tăng áp lực lên thành động mạch, gây tổn thương, và tạo điều kiện cho cholesterol xâm nhập vào thành mạch, thúc đẩy quá trình xơ vữa. Do đó, việc kiểm tra huyết áp thường xuyên và duy trì duy trì huyết áp ở mức mục tiêu theo khuyến cáo của bác sĩ (thường là dưới 130/80 mmHg đối với nhiều bệnh nhân mắc bệnh mạch vành, tùy thuộc vào tình trạng cá nhân và khả năng dung nạp) là rất quan trọng. Bạn có thể kiểm soát huyết áp thông qua chế độ dinh dưỡng, tập thể dục, và sử dụng thuốc (nếu cần), từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Kiểm tra mỡ máu (cholesterol)

Cholesterol cao, đặc biệt là cholesterol LDL (cholesterol xấu) cao, là yếu tố nguy cơ quan trọng của xơ vữa mạch vành. Việc kiểm tra định kỳ các chỉ số mỡ máu (cholesterol toàn phần, cholesterol xấu, cholesterol HDL, và triglyceride) giúp bạn phát hiện sớm tình trạng rối loạn mỡ máu. Nếu mức LDL quá cao hoặc HDL quá thấp, bạn có thể cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và sử dụng thuốc để kiểm soát tình trạng này.
Xét nghiệm mỡ máu giúp phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các yếu tố nguy cơ

Kiểm soát đường huyết

Tiểu đường và đường huyết cao là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh xơ vữa mạch vành. Do đó, bệnh nhân cần kiểm tra đường huyết thường xuyên, đặc biệt là những người có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc đái tháo đường, thừa cân, và ít vận động. Nếu bị đái tháo đường, bạn cần kiểm soát đường huyết tốt bằng chế độ dinh dưỡng, tập luyện, và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Đảm bảo chất lượng giấc ngủ

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch. Việc ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm) và ngủ ngon giúp bạn giảm căng thẳng, ổn định huyết áp và nhịp tim. Ngược lại, chất lượng giấc ngủ kém có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Theo đó, bạn nên tạo môi trường ngủ thoải mái, tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ, và duy trì lịch trình ngủ đều đặn để cải thiện chất lượng giấc ngủ

Quản lý căng thẳng

Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch, làm tăng huyết áp, nhịp tim, và nguy cơ hình thành cục máu đông. Để hạn chế stress, bạn nên tìm đến các phương pháp thư giãn và giảm căng thẳng như yoga, thiền, tập thở sâu, nghe nhạc, dành thời gian cho các hoạt động yêu thích, hoặc kết nối với gia đình và bạn bè.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Y Hà Nội (2017), Bệnh học Nội khoa Y học cổ truyền, Nhà xuất bản Y học, 215-217.

2. National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel (2002), “Third report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III) final report”, Circulation, 106(25):3143-3421.

3. Nguyễn Khoa Diệu Vân (2013), Nội tiết học trong thực hành lâm sàng, Nhà xuất bản Y học. Tr 424 – 445.

4. Bệnh viện Bạch Mai (2017), “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị Bệnh Nội khoa” Cẩm nang nghiệp vụ của bác sĩ lâm sàng. Nhà xuất bản Y học năm 2017.

5. Bộ Y tế (2015). Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh nội tiết chuyển hóa. Nhà xuất bản Y học.

6. Bob Flaws, Philippe Sionneau (2005). The treatment of modern Western medical diseases with Chinese medicine, Blue Poppy Press. 283-290.

7. Bộ Y tế (2011), Lão khoa Y học cổ truyền, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 98-116.