VÔ SINH

vô sinh là trường hợp hai người chung sống và giao hợp thường xuyên đã 2 năm (không tránh thai) mà không thấy thụ thai, hoặc có thụ thai nhưng lần nào cũng sẩy. Vô sinh có thể là nguyên phát, tức là từ trước đến giờ người phụ nữ hay người đàn ông chưa bao giờ có con, cũng có thể là thứ phát, tức là đã từng có con, nhưng sau mất khả năng đó.

Có trường hợp vô sinh chỉ là do cách sinh hoạt tình dục của hai vợ chồng (như tính ngày sai nên không giao hợp vào những ngày có khả năng thụ thai) song đa số là do nguyên nhân thực thể
- Khoảng 40% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở giới nam
- 40% có nguyên nhân ở giới nữ
- 20% là do cả hai bên
Có những cặp vợ chồng cho rằng việc thai nghén, sinh đẻ là hoàn toàn do vợ, thấy muộn con thì vợ đi khám, còn chồng thì không nghĩ là có thể do mình, vì thế mà bỏ lỡ khả năng chữa khỏi để sinh con.
+ Muốn điều trị vô sinh, cả hai bạn cần đi khám để phát hiện nguyên nhân mà điều trị.

NGUYÊN NHÂN GÂY VÔ SINH NAM GIỚI CÓ THỂ LÀ

- Tinh trùng chất lượng kém hoặc số lượng ít

Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc do thường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hoóc môn.

- Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế

Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường. Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng
- Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn

Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.

- Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật, mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.

NGUYÊN NHÂN GÂY VÔ SINH NỮ GIỚI CÓ THỂ LÀ

- Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc

Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau
- Rối loạn hoóc môn khiến bạn nữ không rụng trứng thường xuyên.
- Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.

- Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.

- Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.

- Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.

- Các vấn đề trên nhìn chung không phân biệt người khỏe, người yếu, người béo, người gầy.

- Nhiều người thể trạng bình thường, khả năng tình dục không có gì đáng phàn nàn nên nghĩ mình không thể bị vô sinh, đến khi khám mới thấy có vấn đề.

- Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người. Các chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, hóa chất... có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vì chúng làm yếu tinh trùng và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của bào thai trong bụng mẹ.

- Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục làm tăng khả năng vô sinh ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, phụ nữ lập gia đình muộn khi gần 40 tuổi thường khó có thai hơn, vì khả năng sinh sản đã giảm đi so với thời còn trẻ

KHÁM VÀ ĐIỀU TRỊ

    Khám vô sinh không phải chỉ một lần là có kết quả ngay mà phải thực hiện nhiều xét nghiệm mới tìm được nguyên nhân.
Trước hết, phải đánh giá sức khỏe chung của cả hai vợ chồng, và hỏi về đời sống riêng tư của đôi bạn tình xem có vấn đề gì trong sinh hoạt tình dục, để  có thể giúp đôi bạn tình  điều chỉnh.

    Sau đó là tìm hiểu nguyên nhân thực thể.

- khám phụ khoa cho người vợ, về tình hình kinh nguyệt, thực hiện các biện pháp chẩn đoán như đo thân nhiệt, chụp hình tử cung và ống dẫn trứng khoảng 1-2 ngày sau đợt hành kinh, siêu âm tử cung.

- khám cơ quan sinh dục, phân tích tinh dịch, xét nghiệm các hoóc môn trong máu. có thể yêu cầu hai vợ chồng giao hợp và lấy dịch âm đạo của người vợ trong vòng 1-2 giờ sau đó để kiểm tra độ năng động và khả năng tiếp cận buồng tử cung của tinh trùng.

  Tất nhiên không phải ai cũng cần thực hiện tất cả các việc đó, mà việc chọn phương pháp chẩn đoán phụ thuộc vào kết quả của mỗi lần khám và xét nghiệm.
- Nếu là vấn đề về hoóc môn thì sẽ điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn cho cơ thể.  

- Nếu viêm thì chữa viêm.
- Nếu tắc ống dẫn trứng thì thông bằng bơm hơi, bơm thuốc, phẫu thuật. Tắc ống dẫn tinh thì khó khăn hơn.

PHÂN BỐ NGUYÊN NHÂN VÔ SINH

Vô sinh được xem là vấn đề của một cặp vợ chồng.
Trong đa số các trường hợp vô sinh, đều thấy ít nhiều có giảm khả năng sinh sản của cả hai vợ chồng. Tuy nhiên với các phác đồ khám và chẩn đoán vô sinh, thường khó phát hiện những bất thường chỉ ảnh hưởng nhẹ lên khả năng sinh sản. Do đó, sau khi thực hiện các phác đồ chẩn đoán, mới phát hiện ra những nguyên nhân chính gây vô sinh ở chồng, ở vợ, hoặc ở cả hai.
Nói chung,

- vô sinh nguyên nhân do nữ thường chiếm khoảng 30-40% các trường hợp.

- Vô sinh nam chiếm khoảng 30% các trường hợp.

- Khoảng 20% các trường hợp, người ta tìm thấy nguyên nhân gây vô sinh ở cả hai vợ chồng.

- Bên cạnh đó, có khoảng 10-15% các cặp vợ chồng sẽ không tìm thấy nguyên nhân gây vô sinh.

CHẨN ĐOÁN VÔ SINH NAM

Khác với nữ, rất khó xác định chính xác tần suất vô sinh do nam do thiếu các tiêu chuẩn chẩn đoán xác định vô sinh nam một các chắc chắn. Cho đến nay, phương pháp chính để chẩn đoán vô sinh nam thường dựa trên kết quả của tinh dịch đồ theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) bao gồm các chỉ số về thể tích tinh dịch, mật độ tinh trùng, tỉ lệ tinh trùng di động, tỉ lệ tinh trùng hình dạng bình thường… Trong khi đó, các chỉ số này có thể thay đổi tùy theo thời điểm thử, kỹ thuật thực hiện xét nghiệm và sai số của cách đánh giá. Ngoài ra, có những trường hợp các chỉ số cơ bản nằm trong giới hạn bình thường nhưng người này vẫn vô sinh do tinh trùng suy giảm chức năng; hoặc có những trường hợp các chỉ số dưới mức bình thường nhưng người chồng vẫn có con bình thường.

Theo Đại học California, Irvine, tần suất vô sinh nam được báo cáo bởi nhiều nghiên cứu lớn thay đổi từ dưới 20% đến trên 60%. Năm 1992, một nghiên cứu phân tích tổng hợp dựa trên 61 báo cáo khắp thế giới cho thấy số lượng tinh trùng của nam giới trên thế giới đã giảm còn phân nữa so với 50 năm trước. Do đó, vấn đề giảm khả năng sinh sản của nam giới và vô sinh nam đã và đang trở thành mối quan tâm lớn của ngành y tế nói riêng và của nhân loại nói chung

NGUYÊN NHÂN GAY VÔ SINH NAM

Mặc dù vấn đề chẩn đoán xác định vô sinh nam gặp nhiều khó khăn như đã trình bày ở trên, WHO đã cố gắng đưa ra một bảng phân loại các nguyên nhân gây vô sinh nam (bảng 1) Cách phân loại này đã giúp tiêu chuẩn hóa việc chẩn đoán các nguyên nhân vô sinh do nam và giúp cho việc thực hiện các nghiên cứu đa trung tâm về vô sinh nam trên thế giới. Tuy nhiên, các phân loại này cũng đang được tiếp tục nghiên cứu cải tiến để phù hợp với sự phát triển của các kỹ thuật chẩn đoán.

Các nhóm nguyên nhân vô sinh nam

Miễn dịch
Bất thường tinh dịch
Bệnh lý toàn thân
Dị tật bẩm sinh
Tổn thương tinh hoàn mắc phải
Dãn tĩnh mạch thừng tinh
Nhiễm trùng tuyến sinh dục phụ
Nội tiết
Tinh trùng ít
Tinh trùng di động yếu
Tinh trùng dị dạng
Không có tinh trùng do tắc nghẽn
Không có tinh trùng không rõ nguyên nhân

Vô sinh nam là một trong những nguyên nhân chính gây vô sinh. Thiểu năng tinh trùng chiếm đa số các nguyên nhân gây vô sinh nam. Có nhiều phương pháp và kỹ thuật để chẩn đoán nguyên nhân vô sinh nam, tuy nhiên đa số các trường hợp không xác định rõ ràng nguyên nhân. Hầu hết các kỹ thuật điều trị vô sinh nam hiện trên thế giới đều đã được áp dụng thành công ở Việt nam

VÔ SINH NỮ

KHÁI NIỆM

Khi phụ nữ tuổi sinh đẻ lấy chồng sau hai năm chung sống và không dùng bất cứ một biện pháp tránh thai nào mà không có con thì được gọi là vô sinh nguyên phát.

Nguyên nhân vô sinh phần lớn do nữ giới (khoảng 85%)

Nguyên nhân chứng vô sinh nữ ngoài những nguyên nhân do dị tật, do tiên thiên bất túc, thì phần nhiều là do kinh nguyệt không điều hoà, do các ảnh  hưởng của môi trường sống và sinh hoạt làm cho âm dương mất cân bằng, xung nhâm hư tổn mà không thụ thai

ĐIỀU TRỊ

1. CAN HUYẾT HƯ

Triệu chứng: Thân thể yếu ớt, mặt vàng, đầu choáng, mắt mờ, hình thể suy, lượng kinh ít, sắc nhạt, kinh chậm, mạch hư 
Vô sinh can huyết hư 

Dưỡng tinh chủng tử  ngọc thang 

Thục địa   40g  Bạch thược 20g  Quy đầu   20g
 Sơn thù       20g
Sắc uống ngày 1 thang
Châm cứu : 
Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt Khí hải, Quan nguyên, Trung cực , 
Tử cung
Bị hư hàn  châm từ 3-5 phân, châm bổ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng. 
Bị thực      châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

Tử cung

Bị hư hàn  

châm từ 3-5 phân, châm bổ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng. 
Bị thực      châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu
2. HƯ HÀN

Triệu chứng:

Bụng dưới lạnh hay phát cơn đau, kinh chậm lượng ít, sắc nhạt rêu mỏng, Mạch trầm sáp, Tiểu tiện đi nhiều

Vô sinh hư hàn        Ngải cứu 300g    Quy đầu    300g  

Ngô thù 200g Xuyên khung 200g  Tục đoạn  150g  

Bạch thược 200g Hoàng kỳ 200g Hương phụ 200g     

Sinh địa    100g   Quan quế    50g

Sà sàng chữa phụ nữ tử cung lạnh không có con

3. DO ĐÀM THẤP

Triệu chứng: Người béo, nhiều lông, chóng mặt hồi hộp, khí hư trắng, dính, ra nhiều, kinh nhiều sắc nhạt hoặc không đều, lưỡi non bệu, rêu trắng dầy, nhờn dính

Khải cung hoàn
Vô sinh đàm thấp Bán hạ 400g Hương phụ 400g Trần bì 200g

Xuyên khung 300g Thần khúc 200g Bạch linh 200g

Các vị tán nhỏ làm hoàn mỗi ngày dụng 12g

Châm cứu : Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt khí hải, quan nguyên, trung cực , tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân , châm bổ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng. Bị thực châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

4. CAN UẤT

Hay uất không  vui, sườn ngực đầy tức, ngủ mê, kinh không đều, 

Mạch huyền sác

Vô sinh can uất Quy đầu tẩm rượu sao 20g Bạch truật  20g Bạch linh  12g Đơn bì 12g   Bạch thược 10g  Hương phụ 12g Thiên hoa 8g

Sắc uống 

Châm cứu : 

Tử cung hư hàn, cửa tử cung bế tắc lâu ngày không có con châm nhóm huyệt khí hải, quan nguyên, trung cực , tử cung

Bị hư hàn châm từ 3-5 phân , châm bổ ,  sau khi châm cứu 3- 5 tráng.

Bị thực     châm sâu 5 phân đến 1 thốn tả, không cứu

Điều trị vô sinh hiếm muộn bằng đông y có tốt không?
Các bài thuốc Đông y với các thành phần từ thảo dược tự nhiên thường mang lại hiệu quả tích cực nhờ tác động vào thận và các tạng phủ trong cơ thể. Đặc biệt, các bài thuốc này giúp bổ sung và cân bằng khí huyết, từ đó tăng cường sức khỏe tổng thể, cải thiện chức năng của cơ quan nội tạng và nâng cao sức đề kháng.
Bên cạnh đó, các vị thuốc có nguồn gốc từ thiên nhiên thường được trải qua quá trình bào chế và phơi khô tự nhiên, không sử dụng chất bảo quản hay bất kỳ loại phụ gia hóa học nào. Nhờ vậy, các bài thuốc Đông y chữa hiếm muộn được giới y học đánh giá là tương đối lành tính, an toàn và ít gây ra tác dụng phụ, từ đó giảm thiểu rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.
Những nguyên tắc cần biết khi dùng thuốc đông y chữa hiếm muộn là gì ?
Khi điều trị vô sinh hiếm muộn bằng thuốc Đông y, điều quan trọng là phải hiểu rõ nguồn gốc và thành phần của thuốc. Ban đầu, nên sử dụng với liều lượng nhỏ để kiểm tra phản ứng của cơ thể, sau đó tăng dần theo chỉ dẫn nếu không gặp phải bất kỳ phản ứng bất thường nào.
Thuốc Đông y thường mang lại hiệu quả từ từ, vì vậy cần kiên nhẫn sử dụng trong thời gian dài để đạt được kết quả tốt nhất. Không nên tự ý tăng liều lượng hoặc sắc thuốc đậm đặc hơn so với hướng dẫn để tránh những tác dụng không mong muốn. Đồng thời, cần tuyệt đối tránh sử dụng thuốc có dấu hiệu ẩm mốc hoặc hư hỏng. Tốt nhất, hãy tham khảo ý kiến từ thầy thuốc Đông y có kinh nghiệm và mua thuốc từ những nguồn đáng tin cậy.
Việc điều trị vô sinh hiếm muộn 

Có thể kết hợp giữa Đông y và Tây y, tùy thuộc vào tình trạng và nguyên nhân của bệnh. Mỗi phương pháp đều có thế mạnh riêng, do đó người bệnh cần được thăm khám kỹ lưỡng để được chỉ định liệu pháp phù hợp nhất.
Tài liệu tham khảo 

Bệnh viện đa khoa Vinmec

Bệnh viện trung ương quân đội 108
BS QUAN VŨ NGỌC, khoa Ngoại tổng hợp
Viện Y dược dân tộc học TP.HCM