TẠNG PHỦ
KHÁI NIỆM
Căn cứ vào hoạt động của cơ thể con người lúc bình thường và lúc có bệnh người xưa qui nạp thành những nhóm chức năng khác nhau, rồi đặt tên cho các cơ quan trong cơ thể gọi là Tạng Tượng
( hiện tượng của tạng )
Nhóm chức năng có nhiệm vụ chứa đựng
GỒM CÓ
Nhóm chức năng có nhiệm vụ thu nạp và
- Ðại Trường
- Ðởm
- Vỵ
- Bàng Quang
- Tam Tiêu.
Ngoài ra còn có các hoạt động khác như :
CÁC TẠNG
Kinh khủng, hồi hộp, hay quên, tự hãn.
Mất ngũ, mộng mị, hồi hô?, lo sợ.
TÂM NHIỆT THỊNH
Mắt đỏ, miệng khát, họng khô, lưỡi đỏ, nói nhảm. Đau lưỡi
Khi nói đến Tạng Tâm vì là tạng đứng đầu mọi tạng nên có một tạng phụ bảo vệ nó gọi là
Các biểu hiện bệnh lý không khác gì Tạng Tâm
 |
| GAN TRONG CHỨC NĂNG TẠNG CAN |
Thường chia hai loại
CAN KHÍ
Biểu hiện tình trạng hưng phấn, găng động, cáu gắt, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt.
Can huyết
Phụ trách các hoạt động về kinh nguyệt và sự nuôi dưỡng các cân cơ
Quan hệ với cân
Bao gồm các hoạt động vận động, khi có bệnh run tay chân, teo cơ, cứng khớp, vận động đi lại khó khăn.
Khai khiếu ra mắt
Mắt mờ, quáng gà, mắt sưng, nóng đỏ.
Can âm hư
( can huyết hư ) kinh nguyệt ít, móng tay, da khô, mắt mờ, gân thịt run giật co quắp
Can dương thịnh
Nhức đầu, hoa mắt, ù tai, mặt đỏ, mắt đỏ, hay cáu gắt
TỲ
Phụ trách việc hấp thu đồ ăn và dinh dưỡng, phản ảnh hoạt động tiêu hoá từ miệng đến hậu môn. Về sinh lý, bệnh lý
Quan hệ với cơ nhục
Tỳ hư, ăn kém, sút cân, thịt mềm nhảo, cơ yếu.
Khai khiếu ra môi miệng
Ăn không ngon, nôn mửa
Chức năng nhiếp huyết
Chảy máu lâu ngày do Tỳ không nhiếp huyết.
Tỳ hư
Ăn kém, chậm tiêu, đầy hơi, tiêu chảy kéo dài, cơ nhục mềm nhảo.
Tỳ hư hàn
Đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa, ợ hơi, tay chân lạnh
PHẾ
Phụ trách về hô hấp và sự khí hoá hoạt động toàn thân.
Quan hệ với bì phu thông ra mũi họng và thanh quản biểu hiện lâm sàng có các triệu chứng
Phế khí hư
Thở nhanh nhỏ, yếu, nói nhỏ dễ ra mồ hôi sắc mặt trắng nhợt.
Phế nhiệt
Ho sốt, mạch nhanh, đờm đặc dính, lưỡi đỏ.
Phế âm hư: ho khan, họng khô, khan tiếng lâu ngày, đạo hản, sốt âm triều nhiệt, khát nước
 |
| THẬN BÌNH THƯỜNG |
THẬN
CHIA LÀM HAI LOẠI CHỦ ĐỀ VỀ THUỶ - HOẢ
Thận thuỷ hay Thận âm
Thường biểu hiện quá trình ức chế.Thường có các triệu chứng: mất ngủ, đau lưng, ù tai, ra mồ hôi trộm, nhức xương, sốt hâm hấp, cầu táo, tiểu đỏ.
Có những biểu hiện về hưng phấn. Nếu thận dương hư có các triệu chứng chân tay sợ lạnh, tiêu chảy kéo dài, mạch yếu, di tinh, hoạt tinh, liệt dương
Thận tàng tinh, chủ về sự phát dục cơ thể và hoạt động sinh dục nam: thận hư trẻ con chậm phát triển trí tuệ, chậm biết đi, chậm mọc răng, người lớn hoạt động sinh dục giảm, đau lưng, di tinh, liệt dương.
Quan hệ với xương tuỷ, khai khiếu ra tai: Thận hư thường đau lưng, nhức mỏi, ù tai
Thận âm hư
Họng khô,răng đau nhức lung lay, tai ù, hoa mắt, mất ngủ, nhức xương, đạo hản. Tinh thần ức chế.
Thận dương hư
Đau lưng, lạnh cột sống, chân tay lạnh, hoạt tinh, liệt dương, ỉa chảy, tiểu đêm, tinh thần giảm hưng phấn.
CÁC PHỦ
ÐỞM
- Chủ về sự quyết đoán và sự dũng cảm.
VỴ
- Chứa đựng và nghiền nát thức ăn.
- Luôn có biểu hiện về bệnh lý ở răng miệng, sâu răng, hôi miệng, loét miệng thường do vị nhiệt.
- Nhận thức ăn từ vị đưa xuống hấp thụ các chất tinh khiết biến thành huyết và tân dịch, dinh dưỡng các tạng, phủ, phân thanh giáng trọc, đưa các chất cặn bã xuống Ðại Trường và Bàng Quang
Truyến đạo để bài tiết cặn bã.
BÀNG QUANG
Tiếp với thận để bài tiết nước tiểu.
TAM TIÊU
Là nhóm chức năng quan giữa các tạng,phủ trên và dưới với nhau. Sự khí hoá tam tiêu được chia làm ba phần.
- Thượng tiêu
Từ miệng đến tâm vị có các tạng Phế Tâm.
- Trung tiêu
Từ tâm vị đến hậu môn vị có tạng Tỳ.
- Hạ tiêu
Từ môn vị đến hậu môn có các tạng Can và Thận
- DINH / VỆ
- KHÍ / HUYẾT
- TINH / THẦN
- TÂN / DỊCH
là dinh dưỡng, một chất tinh hoa của thuỷ cốc tạo thành tinh khí được vận chuyển bên trong mạch để nuôi ngũ tạng, lục phủ và cung cấp dinh dưỡng toàn thân.
VỆ
là phần tinh hoa đi ngoài mạch giữ nhiệm vụ bảo vệ cơ thể.
KHÍ
Gồm có khí hơi thở và khí nội lực làm nhiệm vụ xúc tiến cho dinh huyết nuôi dưỡng cơ thể.
Trung tiêu lấy tinh khí từ dinh dưỡng hoá thành huyết đổ vào trăm mạch để nuôi cơ thể.
TINH
Gồm có tinh hoa của chất dinh dưỡng và tinh sinh dục, là sự phối hợp của khí huyết trong quan hệ dinh dưỡng cao cấp của cơ thể.
THẦN
là sự thể hiện của tư duy, trí tuệ, ý thức làm chủ hết thảy mọi sự hoạt động của sinh mạng con người.
TÂN DỊCH
là các chất nước có quan hệ đến quá trình tiêu hoá như : nước tiểu, mồ hôi, nước mắt, nước mũi .v.v..
PHỦ KỲ HẰNG
Ngoài tạng phủ ra trong cơ thể còn có phủ kỳ hằng
Là những phủ khác thường gồm có
Thận sinh ra xương tuỷ, não là chỗ hội họp của tuỷ.
TỬ CUNG
Chủ về kinh nguyệt, chủ về bào thai.
KINH LẠC
- Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh
- Bài giảng Y Học Cổ Truyền Trường Đại Học Y Hà Nội
