MẠCH - CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH SANG UNG - TRƯỜNG UNG - TẨM DÂM
ĐIỀU 1
Các mạch Phù, Sác, nên phát nhiệt, ngược lại rờn rợn ghét lạnh, nếu có chỗ đau, nên phát Ung
ĐIỀU 2
Thầy nói : Các loại ung thũng, muốn biết có mủ, không mủ, lấy tay đè chỗ sưng, nóng là có mủ, không nóng là không mủ
ĐIỀU 3
Trường ung làm nên bệnh, mình mẩy tróc vẩy, da co rút, đè tay vào mềm, dáng như thũng, bụng không có tích tụ (không có khối), mình không nóng, mạch Sác đó là trong Trường có ung nồng. Ý dĩ, Phụ tử, Bại tương tán chủ về bệnh ấy.
Ý DĨ, PHỤ TỬ, BẠI TƯƠNG TÁN PHONG
Ý dĩ nhân : 10 phân Phụ tử : 2 phân
Bại tương : 5 phân
Nghiền bột, lấy 1 muỗng bột, hòa 2 thăng nước, đun giảm nửa, uống 1 hơi, tiểu tiện nên xuống
ĐIỀU 4
Trường ung, thiếu phúc thũng, bĩ, đè tay vào, đau như đau lậu, tiểu tiện tự điều hòa, thường thường phát nhiệt, tự hãn ra, lại ghét lạnh, mạch Trì, Khẩn, mủ chưa thành, có thể hạ đi, nên có huyết. Mạch Hồng, Sác, mủ đã thành, không thể hạ vậy. Đại hoàng, Mẫu đơn thang chủ về bệnh ấy
ĐẠI HOÀNG, MẪU ĐƠN THANG PHƯƠNG
Đại hoàng : 4 lạng Mẫu đơn : 1 lạng
Đào nhân : 50 hạt Qua tử : nửa thăng
Mang tiêu : 3 hiệp
Dùng 6 thăng nước, đun lấy 1 thăng, bỏ bã, cho Mang tiêu vào, lại đun sôi, uống 1 hơi, có mủ, hạ mủ, không mủ, hạ huyết
ĐIỀU 5
Thầy nói : Mạch Thốn khẩu Phù, Sác mà Sáp, phép nên vong huyết, nếu hạn ra. Giả sử không có hạn thì sao ?
Đáp rằng : Nếu mình có ghẻ mụn, bị dao búa làm thương, vong huyết cho nên vậy
ĐIỀU 6
Bệnh Kim sang, Vương bất lưu hành tán chủ về bệnh ấy.
VƯƠNG BẤT LƯU HÀNH TÁN PHƯƠNG
Vương bất lưu hành (hái vào ngày 8 tháng 8) : 10 phân
Sóc diệu tế diệp (hái vào ngày 7 tháng 7) : 10 phân
Tang đông nam tang bạch bì (hái vào ngày 3 tháng 3) : 10 phân
Cam thảo : 18 phân Hoàng cầm : 2 phân
Càn cương : 2 phân Hậu phác : 2 phân
Thược dược : 2 phân
Xuyên tiêu (bỏ mắt và hạt nhọn, sao bỏ mồ hôi) : 3 phân
3 vị trên đốt tồn tính đừng cho chảy ra tro, đều để riêng giã, rây, hiệp lại làm tán cả 9 vị. Tiểu sang bôi lên, đại sang cho uống 1 muỗng. Sản hậu cũng có thể uống. Nếu phong hàn, không dùng tang đồng căn. 3 vật trước đều phơi trong râm 100 ngày.
BÀI NỒNG TÁN PHƯƠNG
Chỉ thực : 16 quả Thược dược : 6 phân
Cát cánh : 2 phân
Nghiền bột, lấy tròng đỏ một trứng gà, dùng bột thuốc ngang với tròng đỏ trứng, đánh nhuyễn, uống đi, ngày uống 1 lần
BÀI NỒNG THANG PHƯƠNG
Cam thảo : 2 lạng Cát cánh : 3 lạng
Sanh cương : 1 lạng Đại táo : 10 quả
Dùng 3 thăng nước, đun lấy 1 thăng, uống 5 hiệp, ngày uống 2 lần
ĐIỀU 7
Tẩm dâm sang, Hoàng liên phấn chủ về bệnh ấy
ĐIỀU 8
Tẩm dâm sang, từ miệng chảy đến tứ chi, có thể trị, từ tứ chi chảy vào miệng, không thể trị.
瘡 癰 腸 癰 浸 淫 病 脈 證 并 治 第 十 八
諸 浮 數 脈 ， 應 當 發 熱 ， 而 反 洒 淅 惡 寒 ， 若 有 痛 處 ，當 發 其 癰 。
師 曰 ： 諸 癰 腫 ， 欲 知 有 膿 無 膿 ， 以 手 掩 腫 上 ， 熱者 為 有 膿 ， 不 熱 者 為 無 膿 。
腸 癰 之 為 病 ， 其 身 甲 錯 ， 腹 皮 急 ， 按 之 濡 ， 如 腫狀 ， 腹 無 積 聚 ， 身 無 熱 ， 脈 數 ， 此 為 腹 內 有 癰 膿 ， 薏 苡附 子 敗 醬 散 主 之 。
薏 苡 附 子 敗 醬 散 方 ：
薏 苡 仁 十 分 附 子 二 分 敗 醬 五 分
上 三 味 ， 杵 為 末 ， 取 方 寸 匕 ， 以 水 二 升 ， 煎 減 半， 頓 服 ， 小 便 當 下 。
腸 癰 者 ， 少 腹 腫 痞 ， 按 之 即 痛 如 淋 ， 小 便 自 調 ，時 時 發 熱 ， 自 汗 出 ， 復 惡 寒 ， 其 脈 遲 緊 者 ， 膿 未 成 ， 可下 之 ， 當 有 血 。 脈 洪 數 者 ， 膿 已 成 ， 不 可 下 也 ， 大 黃 牡丹 湯 主 之 。
大 黃 牡 丹 湯 方 ：
大 黃 四 兩 牡 丹 一 兩 桃 仁 五 十 枚 瓜 子 半 升 芒硝 三 合
上 五 味 ， 以 水 六 升 ， 煮 取 一 升 ， 去 滓 ， 內 芒 硝 ，再 煎 沸 ， 頓 服 之 ， 有 膿 當 下 ， 如 無 膿 ， 當 下 血 。
問 曰 ： 寸 口 脈 浮 微 而 澀 ， 法 當 亡 血 ， 若 汗 出 ， 設不 汗 者 云 何 ？ 答 曰 ： 若 身 有 瘡 ， 被 刀 斧 所 傷 ， 亡 血 故 也。
病 金 瘡 ， 王 不 留 行 散 主 之 。
王 不 留 行 散 方 ：
王 不 留 行 十 分 （ 八 月 八 日 採 ） 蒴 藋 細 葉 十 分 （ 七月 七 日 採 ） 桑 東 南 根 白 皮 十 分 （ 三 月 三 日 採 ） 甘 草十 八 分 川 椒 三 分 （ 除 目 及 閉 口 ， 去 汗 ） 黃 芩 二 分 乾薑 二 分 厚 朴 二 分 芍 藥 二 分
上 九 味 ， 桑 根 皮 以 上 三 味 燒 灰 存 性 ， 勿 令 灰 過 ，各 別 杵 篩 ， 合 治 之 為 散 ， 服 方 寸 匕 。 小 瘡 即 粉 之 ， 大 瘡但 服 之 ， 產 後 亦 可 服 。 如 風 寒 ， 桑 東 根 勿 取 之 ； 前 三 物， 皆 陰 乾 百 日 。
排 膿 散 方 ：
枳 實 十 六 枚 芍 藥 六 分 桔 梗 二 分
上 三 味 ， 杵 為 散 ， 取 雞 子 黃 一 枚 ， 以 藥 散 與 雞 黃相 等 ， 揉 和 令 相 得 ， 飲 和 服 之 ， 日 一 服 。
排 膿 湯 方 ：
甘 草 二 兩 桔 梗 三 兩 生 薑 一 兩 大 棗 十 枚
上 四 味 ， 以 水 三 升 ， 煮 取 一 升 ， 溫 服 五 合 ， 日 再服 。
浸 淫 瘡 ， 從 口 流 向 四 肢 者 ， 可 治 ； 從 四 肢 流 來 入口 者 ， 不 可 治 。
浸 淫 瘡 ， 黃 連 粉 主 之 。 方 未 見 。
